O‘zbekiston: Mehnat migratsiyasini boshqarishda insonparvar va tizimli yondashuv

So‘nggi yillarda O‘zbekistonda mehnat migratsiyasi sohasida keng ko‘lamli islohotlar amalga oshirilmoqda. Ushbu islohotlar xorijda ishlayotgan fuqarolarning xavfsizligi, qonuniy bandligi va ularning huquq hamda manfaatlarini ishonchli himoya qilishga qaratilgan.

Yangi tizim va huquqiy asoslar

Mehnat migratsiyasini muvofiqlashtiruvchi vakolatli organ — O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Migratsiya agentligidir. U milliy mehnat bozori ehtiyojlari va xalqaro tendensiyalarni hisobga olgan holda davlat siyosatini amalga oshiradi.

2024-yil oktabr oyida Prezident farmoniga muvofiq agentlik faoliyati qayta tashkil etildi. Yaratilgan yangi tizim:

• xorijdagi mehnat faoliyatini qonuniylashtirish,

• fuqarolarning til va kasbiy malakasini oshirish,

• vatanga qaytgan shaxslarga zarur ko‘mak ko‘rsatishni o‘z ichiga oladi.

Agentlikning asosiy vazifasi mehnat migratsiyasini xavfsiz, tartibli va inson qadriga asoslangan tarzda tashkil etishdan iborat. Mehnat migratsiyasi nafaqat iqtisodiy manfaat manbai, balki inson kapitalini rivojlantirish va ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlash omili sifatida qaralmoqda.

Xalqaro hamkorlikni kengaytirish

O‘zbekiston bugungi kunda Yaponiya, Janubiy Koreya, Saudiya Arabistoni, Turkiya va Yevropaning bir qator davlatlari — Germaniya, Polsha, Buyuk Britaniya, Italiya, Shvetsiya kabi hamkorlar bilan mehnat migratsiyasi bo‘yicha amaliy hamkorlikni faollashtirmoqda.

2024-yilda Germaniya bilan “Migratsiya va mobillik sohasida har tomonlama sheriklik to‘g‘risida” Hukumatlararo bitim imzolandi. 25 moddadan iborat ushbu hujjat:

• malakali mutaxassislar,

• talabalar va kasbiy ta’lim oluvchilar,

• jurnalistlar hamda olimlarning qonuniy va tartibli migratsiyasini rag‘batlantirishga xizmat qiladi.

Shuningdek, bitim vaqtinchalik mehnat migratsiyasi jarayonlarini soddalashtirish, malaka oshirish va uzoq muddatli ish faoliyatiga shart-sharoit yaratishni nazarda tutadi.

Bundan tashqari:

• Shvetsiya Migratsiya vazirligi bilan noqonuniy migratsiyaning oldini olish, axborot almashish va konsullik yordamlarini kuchaytirishga qaratilgan qo‘shma deklaratsiya imzolangan;

• Fransiya bilan mutaxassislar va talabalar mobilligiga oid hukumatlararo kelishuv tuzilgan;

• Italiya bilan imzolangan Anglashuv memorandumi doirasida o‘zbekistonlik tibbiyot xodimlari ushbu mamlakatda ishga jalb etilmoqda;

• Belgiyaga kelgusidagi istiqbolli hamkor sifatida qaralmoqda.

Fuqarolarni tayyorlash va himoya qilish tizimi

O‘zbekiston xorijdagi mehnat bozorlarining talablari asosida migrantlarni puxta tayyorlashga alohida e’tibor qaratmoqda. Maxsus o‘quv markazlarida fuqarolar:

• chet tillarini,

• kasbiy ko‘nikmalarni,

• mehnat qonunchiligini chuqur o‘rganadilar.

Hyundai Heavy Industries (Koreya), SBH WEST GmbH (Germaniya) va Proud Partners (Yaponiya) kabi kompaniyalar bilan hamkorlik dasturlari xalqaro tan olingan sertifikatlar asosida ishga joylashish imkoniyatlarini taqdim etmoqda.

Davlat tomonidan keng qamrovli qo‘llab-quvvatlash choralar ham yo‘lga qo‘yilgan:

• Migratsiya jamg‘armasi orqali viza, sug‘urta va aviachiptalar xarajatlarini qoplash uchun mikrokreditlar ajratiladi;

• Xorijdagi diplomatlik vakolatxonalari orqali vatandoshlarning mehnat va yashash sharoitlari ustidan nazorat o‘rnatilib, konsullik-huquqiy yordam ko‘rsatiladi.

2025-yilning dastlabki yarmida 80 mingdan ortiq fuqaroga axborot va moddiy yordam taqdim etildi.

Inson qadri ustuvor bo‘lgan siyosat

O‘zbekistonda mehnat migratsiyasi iqtisodiy jarayon sifatida emas, balki insonning munosib hayotini ta’minlashga xizmat qiluvchi gumanitar yo‘nalish sifatida qaraladi. Fuqarolarning xorijda munosib ish sharoitlariga ega bo‘lishi, ularning oilalari uchun barqaror daromad manbaini yaratish davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biridir.

Shuningdek, migratsiya jarayonlarini raqamlashtirish va ilg‘or boshqaruv texnologiyalarini joriy etish orqali fuqarolar uchun qulay, tezkor va shaffof xizmatlar ko‘rsatish tizimi shakllantirilmoqda.

Xulosa

O‘zbekistonning mehnat migratsiyasi sohasidagi islohotlari xalqaro standartlarga to‘liq mos bo‘lib, inson qadri va huquqlarini ta’minlashga qaratilgan. Mamlakat xalqaro hamkorlikni kengaytirgan holda, qonuniy va xavfsiz migratsiyani rivojlantirish orqali iqtisodiy barqarorlik va ijtimoiy farovonlikka erishishni maqsad qilgan.