O‘zbekiston – SHHT: Muloqot va mintaqaviy taraqqiyotga sadoqat

2025-yil 31-avgust – 1-sentabr kunlari O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Shanxay hamkorlik tashkiloti (SHHT)ning Xitoyning Tyantszin shahrida bo‘lib o‘tadigan sammitida ishtirok etadi.

Shanxay hamkorlik tashkiloti bugungi kunda eng yirik va nufuzli xalqaro tuzilmalaridan biridir. 2001-yilda tashkil etilganidan beri SHHT jadal ravishda dunyo aholisining 40 foizidan ortig‘ini va global YAIMning chorak qismini qamrab oluvchi kuchli xalqaro maydonga aylandi.

Bugungi kunda SHHT oilasiga 10 ta a’zo davlat, 2 ta kuzatuvchi va 14 ta muloqot bo‘yicha hamkor mamlakat kiradi. Bu esa xavfsizlik, iqtisodiyot, transport, energetika va gumanitar sohalarda ishonch va hamkorlik makonini shakllantirmoqda. Geosiyosiy beqarorlik ortib borayotgan bir paytda, SHHT teng sheriklik va barcha ishtirokchilar manfaatlarini hisobga olishga asoslangan noyob muloqot modeli orqali muhim barqarorlashtiruvchi omil vazifasini bajarmoqda.

Astona sammitida O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ishtirokchilarga SHHTning o‘ziga xos qadriyati – ishonch, tenglik va madaniy xilma-xillikka hurmat tamoyillarini eslatib o‘tdi. Unga ko‘ra, tashkilotning kuchi konsensusga asoslangan qarorlar qabul qilish, hech bir harbiy blokka qo‘shilmaslik va ochiqlikda namoyon bo‘ladi. “Bugun SHHT oilasining birlik va hamjihatligini asrab qolish nihoyatda muhim. Faqat shundagina biz yangi imkoniyatlardan to‘liq foydalanib, qo‘shma taraqqiyot yo‘lidan ilgarilashimiz mumkin”, — dedi davlatimiz rahbari.

Tashkilotning asoschilaridan biri sifatida O‘zbekiston doimo faol pozitsiyada bo‘lib keladi hamda o‘zaro ishonchni mustahkamlash va amaliy hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan tashabbuslarni ilgari suradi. Xususan, Toshkent terrorizm, ekstremizm, giyohvand moddalar savdosi va transmilliy jinoyatlarga qarshi kurashda hamkorlikni muvofiqlashtirish tarafdori.

O‘zbekiston tashabbusi bilan 2004-yilda Toshkentda SHHT Mintaqaviy aksilterror tuzilmasi tashkil etildi, Xavfsizlik kengashlari kotiblari uchrashuvlari formati yo‘lga qo‘yildi hamda tashkilotda kuzatuvchi maqomini berish mexanizmi ishlab chiqildi.

Shu bilan birga, mamlakatimiz Yevrosiyo bo‘ylab transport va logistika bog‘liqligini kengaytirish, “yashil energetika”, raqamlashtirish va innovatsion hamkorlik bo‘yicha g‘oyalarni faol ilgari surmoqda.

2024-yil 16-oktabr kuni bo‘lib o‘tgan SHHT Hukumat rahbarlari kengashida O‘zbekiston a’zo davlatlar o‘rtasida yangi iqtisodiy muloqotni rivojlantirishga qaratilgan Hamkorlik konsepsiyasini taklif etdi va uning qabul qilinishiga erishdi. Bu tashabbuslar SHHT faoliyatini uzoq muddatli, xavfsizlik va barqaror rivojlanish kun tartibi o‘rtasida muvozanatli qilish yo‘lidagi intilishni yaqqol ko‘rsatadi.

O‘zbekiston xalqlarni yaqinlashtirish, yoshlar va ta’lim almashinuvlarini kengaytirish, ilm-fan, madaniyat va turizm sohalarida qo‘shma loyihalarni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratadi. Toshkent nazarida, SHHTning gumanitar o‘lchovi mamlakatlar va xalqlar o‘rtasida mustahkam ishonch ko‘prigi bo‘lib xizmat qiladi.

Bu boradagi muhim voqealardan biri 2018-yilda Toshkentda SHHT Xalqlar diplomatiyasi markazining ochilishi bo‘ldi. Ushbu noyob platforma madaniy, ta’limiy va yoshlar tashabbuslarini birlashtirib, xalqlar o‘rtasidagi do‘stlik ko‘prigiga aylandi. Bugun markaz ko‘rgazmalar, festival, konferensiya va davra suhbatlarini o‘tkazib, o‘zaro ishonch va tushunishni mustahkamlashga hissa qo‘shmoqda.

Umuman olganda, 2017-yildan buyon O‘zbekiston Prezidenti siyosat va iqtisodiyotdan tortib transport, innovatsiya va gumanitar hamkorlikkacha bo‘lgan 105 ta tashabbus ilgari surdi. Shundan 83 tasi allaqachon amalga oshirilgan, 22 tasi esa jarayonda. Bu yuqori ko‘rsatkich O‘zbekiston tashabbuslari hamkor mamlakatlarda keng qo‘llab-quvvatlanayotganini va ular amalda hamkorlikni mustahkamlash vositasiga aylanayotganini ko‘rsatadi.

O‘zbekistonning SHHTdagi ishtirokida alohida o‘rin 2021–2022-yillardagi raisligiga to‘g‘ri keladi. Uning cho‘qqisi 2022-yil 15–16-sentabr kunlari Samarqandda bo‘lib o‘tgan tarixiy sammit bo‘ldi. Ushbu forum tashkilot tarixidagi eng yirik yig‘inlardan biri sifatida tarixda qoldi: u SHHTning global ishlaridagi rolini oshirdi, ochiqligini va kengayishga tayyorligini ko‘rsatdi. Ramziy jihatdan, sivilizatsiyalar chorrahasi va madaniyatlararo muloqot ramzi bo‘lgan qadimiy Samarqand SHHTning global barqarorlik va hamkorlikni mustahkamlash yo‘lidagi yangi missiyasini e’lon qilgan joy bo‘ldi.

Sammit yakunida oziq-ovqat va energetika xavfsizligi, savdo-iqtisodiy hamkorlikni chuqurlashtirish va gumanitar aloqalarni mustahkamlashga oid muhim hujjatlar qabul qilindi. 44 ta bitim imzolanishi bilan ushbu sammit SHHT faoliyatiga yangi amaliy mazmun berdi. Jumladan, Eronga to‘liq a’zolik yo‘lini ochgan Majburiyatlar memorandumi imzolandi, Misr, Qatar va Saudiya Arabistonining muloqot bo‘yicha hamkor maqomi rasmiylashtirildi, Belarus esa a’zolik jarayonini boshladi. Shuningdek, Bahrayn, Maldiv orollari, BAA, Quvayt va Myanmaning muloqot bo‘yicha hamkor maqomiga doir arizalari qo‘llab-quvvatlandi.

Sammit doirasida SHHT va Arab davlatlari ligasi, YuNESKO hamda BMT ESCAP o‘rtasida o‘zaro anglashuv memorandumlari imzolandi. Bu tashkilotning xalqaro aloqalari kengayib borayotganidan dalolatdir.

Shunday qilib, O‘zbekiston nafaqat SHHT faoliyatida faol ishtirok etmoqda, balki uning asosiy g‘oyaviy harakatlantiruvchi kuchlaridan biri sifatida ham maydonga chiqmoqda. Bugun O‘zbekiston tashkilot rivojlanishining dinamikasi va yo‘nalishlarini belgilovchi mamlakatlardan biri sifatida e’tirof etilmoqda.

Shu ma’noda, yaqinlashib kelayotgan sammit va unda O‘zbekiston Prezidentining ishtiroki mamlakatimizning o‘zaro ishonchni mustahkamlash, mintaqaviy hamkorlikni chuqurlashtirish va zamonimizning muhim muammolariga uyg‘un yechim topishga bo‘lgan qat’iy sadoqatini yaqqol tasdiqlaydi. Toshkentning ushbu sammitdagi ishtiroki nafaqat milliy manfaatlarni ilgari surish, balki butun mintaqa xalqlarining barqarorligi, farovonligi va taraqqiyotiga hissa qo‘shishda muhim qadam bo‘ladi.

Dunyo IA